Joodse geheugen en Verzet in de wijk “Marollen-Zuidstation”
De Stichting Auschwitz / VZW Auschwitz in Gedachtenis is gevestigd in het hart van wat sinds de jaren 1920 tot aan de Tweede Wereldoorlog, de belangrijkste ‘Joodse wijk’ van Brussel geweest is. De vroegere aanwezigheid van een joodse gemeenschap, verspreid over de wijken rond het Zuidstation, lijkt nu bijna helemaal vergeten. Op last van bewijs, is het moeilijk nog sporen te vinden die, als ze al bestaan, grotendeels uitsluitend in de herinneringen van de betrokkenen en van de historici leven. Wat vindt men er nog op het terrein? Zou het mogelijk zijn, van deze feiten uitgaande, te reconstrueren wat ooit het joodse leven was in deze buurt? Voor diegenen die besloten armoede en geweld te ontvluchten in hun gebied van herkomst, leek ons land een veilige en benijdenswaardige haven.
Wij wensen, door middel van dit portaal, door middel van plaatsen en gebeurtenissen, deze periode van de geschiedenis van dit gebied, herop te bouwen om er de best mogelijke vorm aan te geven. Welk waren de plaatsen die telden voor immigranten? Wat waren de ondersteunende netwerken en de hulporganisaties, wie waren zij, wat deden zij? Hoe gebeurde de integratie en de communicatie met de originele bewoners van de wijk? Wat was het culturele leven van de buurt? De situatie veranderde drastisch voor de Joodse bevolking van ons land door de Duitse bezetting. De wetten ter bescherming van onze mensen negerend, installeerde de bezetter hier, net zoals in alle andere bezette of collaborerende landen, procedures voor het identificeren, het onderscheiden, het isoleren van de joodse bevolking om ze daarna door middel van deportatie te elimineren. Hoe gingen zij te werk in de wijk om hun doel (volkstelling, de schepping van de Vereniging van Joden in België, het dragen van de Ster van David, beperking van de werkgelegenheid, handelsverbod voor eigen rekening …) te bereiken? Hoe reageerden de mensen? Hoe konden sommigen zichzelf beschermen, zich verbergen? Wie waren zij die hen hielpen? Wat waren de acties van het verzet in de buurt? De razzia’s en de daaropvolgende deportaties naar Auschwitz zaaiden natuurlijk terreur maar verhoogden tevens het reeds precaire karakter van degenen die achterbleven. Dit zijn een aantal vragen die ons in staat moeten stellen om bepaalde aspecten van het leven in de wijk “Marollen-Zuidstation” voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog na te gaan. Naast de voorgestelde plaatsen en gebeurtenissen, zullen we ook aandacht schenken aan gedenkplaten en monumenten opgericht ter nagedachtenis van de slachtoffers. Om dit te illustreren, zullen we tussen de verhalen en documenten, achtergelaten door de getuigen, trachten anekdotes te vinden, die de “kleine geschiedenis” allures van een les in de mensheid zal geven.
We nodigen onze lezers uit die souvenirs (bestanden, foto’s, brieven) met betrekking tot de wijk hebben, om deze met ons te delen door er ons een kopie van te bezorgen. We kunnen deze dan online op dit portaal plaatsen en er eventueel een nieuwe rubriek voor openen. Deze blog wordt zodanig beheerd dat hij steeds gefocust blijft op de geschiedenis en het geheugen van de wijk “Marollen-Zuid” en zodat al diegenen die zich over dit thema willen uitdrukken er terecht kunnen. De teksten op de website werden vertaald door GeorgesBoschloos, Johan Puttemans en Anneleen Spiessens. Wij nodigen iedereen uit om nieuwe artikels voor te stellen of in te dienen.
Daniel Weyssow
Projectverantwoordelijke
VZW Auschwitz in Gedachtenis – Stichting Auschwitz