Le Comité d’Assistance aux Réfugiés juifs [Bijstandsraad voor Joodse Vluchtelingen]

De Raad voor Hulp en Bijstand aan Slachtoffers van het Antisemitisme in Duitsland, opgericht in 1933, resulteerde in 1938 in de Bijstandsraad voor Joodse Vluchtelingen, Rogier Van der Weydenstraat, 25-27, bedoeld om joden uit Duitsland, Oostenrijk en Tsjecho-Slowakije op te vangen die het nazisme ontvlucht waren. Deze raad speelde een belangrijke rol door te voldoen aan de meest dringende noden van de vluchtelingen: zowel onderdak verschaffen als sociale, medische, juridische en financiële hulp bieden. De commissie hielp ook om verblijfsvergunningen te verkrijgen, wat meestal bestond uit een transitvisum, geldig voor drie maanden en uitgegeven in het vooruitzicht van een verdere emigratie, in functie van de quota, voornamelijk naar Palestina, de Verenigde Staten en Zuid-Amerika. Taalcursussen (Frans, Engels, Spaans) werden in dit verband georganiseerd. Voorgezeten door professor Max Gottschald (ULB), werkte de commissie in samenwerking met de Belgische politie (ministerie van Binnenlandse Zaken) een win-win formule uit: onthaal was mogelijk met het oog op verdere migratie. Duizenden mensen werden zodoende bijgestaan door het comité, uitsluitend door particuliere fondsen gesubsidieerd, waar een 70-tal vrijwilligers werkten.

De autoriteiten sloten de grenzen wanneer de migratiegolf belangrijker werd bij het naderen van de oorlog. Werkloosheid, vrees voor vijandelijke infiltratie en de opkomst van het antisemitisme heeft toen geleid tot de opening van kampen in het hele land (Merksplas, Marneffe …). In deze moeilijke context, leek het tenslotte beter om discreet te zijn als vluchteling of als illegaal. Dit is waarom de commissie gedragsregels aanbeval. Geschilderd op de muur van de binnenplaats van het gebouw, zijn zij vandaag nog gedeeltelijk zichtbaar. Het is nog mogelijk om flarden van de tekst vanop de straat te raden (doorheen het hekken van de poort aan de rechtekant). Er stond in het Duits geschreven (met een Franse vertaling):

Réfugiés !! (Vluchtelingen !!)

Zeigt Euch der Gastfreundschaft die

Ihr in Belgien geniesst würdig !

Führt Euch stets in mustergültiger Weise

auf. Achtet die Sitten des Landes. Macht

Euch nicht bemerkbar. Vermeidet es, auf

den Strassen und an öffentlichen Orten

Laut zu sprechen.

Wahret Disziplin !

Es handelt sich um Euer eigenes Interesse

 

Wees de gastvrijheid welke u aangeboden wordt in België waardig! Gedraag u steeds voorbeeldig!

Respecteer de gebruiken van het land. Blijf onopvallend. Vermijd luidruchtig te zijn op straat en in openbare plaatsen. Wees gedisciplineerd! Het is in uw eigen belang.

D.W.

De Raad in het achterhuis © DW /AG		De aanbevelingen ©  DW/AG (2013)